بررسی هیدرولیک جریان و اصلاح ضریب تخلیه سرریز جانبی تحت تاثیر شیب دیواره در بالا دست

تخمین میزان دبی عبوری یکی از مسائل مهم و پیچیده علوم آب می باشد همانگونه که می دانیم جهت آبگیری از هر کانال اصلی در پروژه های آبیاری، زهکشی، پخش سیلاب و ... احتیاج به تاسیساتی جهت انحراف آب می باشد که متداولترین آنها سرریزهای جانبی می باشد. اساس اصول استفاده از این نوع سازه بدینگونه می باشد که این تاسیسات در کنار یک کانال اصلی نصب می گردند و هر گاه که سطح آب در کانال از رقوم تاج سرریز جانبی بیشتر شد جریان از روی سرریز برقرار می شود. با توجه به توزیع عادلانه آب در اراضی زیر پوشش سدها و تحویل حجمی آب که در چندین دشت کشور به اجرا در خواهد آمد و توزیع آب عموما توسط سرریزهای جانبی صورت می گیرد لزوم تحقیق جامع در این مورد ضروری به نظر می رسد.اکثر مطالعات محققین قبلی بر روی سرریزجانبی در کانالهای مستطیلی شکل انجام گردیده و این شاید بیشتر به دلیل پیچیدگی کمتر بوده است ولی با توجه به اینکه در اغلب اوقات کار انتقال آب در کانال های ذوزنقه ای شکل و سرریزهای مستطیل صورت می گیرد لذا لزوم بررسی آزمایشگاهی و ارائه مدل ریاضی جهت تعیین دقیق دبی سرریز جانبی مستطیلی در یک کانال ذوزنقه ای لازم به نظر می رسید. همچنین جهت ارزیابی مدل ریاضی ارائه شده احتیاج به ساخت مدل فیزیکی و اندازه گیری میزان دبی عبوری و مقایسه آن با مدل ریاضی بود.بنابراین در این تحقیق اقدام به ساخت مدل فیزیکی با کانال ذوزنقه ای شکل با شیب های جانبی متفاوت و با سرریز مستطیل شکل جهت بررسی شرایط فیزیکی و اندازه گیری پارامترهای لازم گردید. مدل فیزیکی مزبور با در نظر گرفتن تشابه دینامیکی طراحی گردید و شامل یک کانال ذوزنقه ای تحت چهار شیب جانبی متفاوت برابر با ‏‎(1:1/5, 1:1, 1:0/5, 1:0)‎‏ و با عرض کف ثابتی برابر با 4/0 متر احداث گردید. سرریزهای جانبی در حدفاصل این تغییر شیب ها با ارتفاع ثابت و عرض 3/0 متر ساخته شد و داده های لازم جهت بدست آوردن ضریب دبی مشاهده ای و محاسبه ای برداشت گردید.سپس مدل ریاضی ارائه شده با داده های آزمایشگاهی مقایسه شد. علاوه بر این برای تشخیص صحت و کاربرد این مدل در عمل نتایج مدل ریاضی ارائه شده و با نتایج مشاهده ای و مدلهای سایر محققین مقایسه گردید. نتایج حاصل از بررسی داده ها حاکی بر تخمین بسیار خوب مدل نسبت به تمام مدلهای ارائه دشه تحت شرایط باز بودن انتهای کانال داشت ولی تحت شرایط بسته بودن انتهای کانال هیچکدام از مدلهای تخمین قابل قبولی ارائه نکردند. مدل ارائه شده نیز علیرغم تخمین مناسبتر نسبت به بقیه مدلهای ارائه شده قابل پیشنهاد برای شرایط بسته بودن انتهای جریان نمی باشد.